Vuur maken met een vuursteen is misschien wel een van de meest waardevolle vaardigheden die je kunt leren als je graag de natuur in trekt. Het is een pure, betrouwbare manier om vuur te maken, zonder aanstekers of lucifers. Alleen jij, een vonk en een beetje kennis. Juist als je te maken hebt met nat weer of harde wind is een vuursteen vaak je beste vriend. Maar hoe werkt het precies? En wat heb je nodig om er écht vuur mee te maken?

In deze gids leggen wij je stap voor stap uit hoe je vuur maakt met een vuursteen. Niet alleen technisch, maar ook met inzicht in wat wel en niet werkt. Zodat je straks niet alleen weet hoe het moet, maar het ook onder lastige omstandigheden kunt toepassen.

Wat is een vuursteen en waarom gebruik je het?

Wanneer we in de bushcraftwereld praten over een vuursteen, bedoelen we meestal een ferroceriumstaaf, ook wel bekend als firesteel of vuurstarter. Dit staafje schraap je met een harde metalen rand, waardoor hete vonken ontstaan. Die vonken kunnen tot wel 3000 graden Celsius bereiken en zijn krachtig genoeg om droog tondelmateriaal te ontsteken.

Een firesteel werkt altijd. Zelfs in de regen of bij vorst, zolang jij droge tondel hebt en de juiste techniek gebruikt. Je hoeft er geen brandstof voor mee te nemen en ze gaan vaak jarenlang mee. Precies daarom zijn ze zo geliefd bij bushcrafters, hikers en andere avonturiers die op hun uitrusting moeten kunnen vertrouwen.

Wat heb je nodig?

Voor een succesvolle vuurstart met vuursteen heb je drie basiselementen nodig:

1. De vuursteen zelf (ferrocerium rod)
Gebruik een degelijke firesteel, bij voorkeur met een stevige greep en bijgeleverde striker. Een firesteel geeft vonken tot 3000°C.

2. Een scherp mes of striker
Een 90-graden scherpe rug van je mes of een meegeleverde striker is nodig om krachtige vonken te genereren. Let op: gebruik nooit de snede van je mes om te schrapen.

3. Tondelmateriaal
Tondel vangt de vonk op en vormt het eerste smeulende vuurtje. Goede natuurlijke tondels zijn:
Berkenbast

• Dons van riet of distel
• Droog gras of houtkrullen (feathersticks)
• Watten met vaseline
• Cattail-pluis (lisdodde)
• Zelfgemaakte charcloth

Zorg dat het kurkdroog is en luchtig ligt opgesteld.

Stappenplan: vuur maken met een vuursteen

Stap 1: Verzamel alles vooraf
Zorg dat je al het materiaal klaar hebt liggen voordat je begint. Tondel, fijn aanmaakhout en dikkere takken om het vuur straks mee op te bouwen. Als je eenmaal vlam hebt, moet je meteen kunnen doorpakken.

Stap 2: Bouw een tondelnest
Maak een luchtig, open nestje van je tondelmateriaal. Het moet droog aanvoelen en genoeg structuur hebben om de vonk op te vangen en vast te houden. Geen prop of klont, maar een open hoopje waar zuurstof bij kan.

Stap 3: Positioneer de vuursteen
Zet de firesteel net boven of in de rand van je tondel. Hoe dichter je bij het tondelnest zit, hoe makkelijker de vonk wordt opgevangen. Zorg dat alles stabiel ligt, zodat je niet hoeft te friemelen tijdens het schrapen.

Stap 4: Schraap krachtig met je striker of mesrug
Schraap met gecontroleerde kracht langs de vuursteen. Niet voorzichtig, maar ook niet lomp. Een stevige, snelle beweging levert de beste vonken. Richt ze op het midden van je tondel en herhaal indien nodig.

Stap 5: Blaas rustig zuurstof toe
Zodra je ziet dat de tondel begint te gloeien of te smeulen, blaas je zachtjes. Niet te hard, want dan blaas je de gloed juist uit. Geef net genoeg zuurstof om het smeulen aan te wakkeren tot een vlam.

Stap 6: Voeg aanmaakhout toe
Zodra er vlammen ontstaan, voeg je direct droog aanmaakhout toe. Bouw het vuur op in lagen, met steeds dikker hout naarmate de vlam sterker wordt.

Wat als het nat is?

Vuur maken met een vuursteen kan ook in regen of sneeuw. Je moet dan slim omgaan met materiaal. Berkenbast is bijvoorbeeld zo rijk aan olie dat het zelfs nat nog brandt. En als het hout nat is, kun je het splijten met je mes om bij het droge binnenste te komen. Feathersticks maken van dit droge kernhout is een beproefde methode. Bewaar altijd wat droge tondel in een waterdicht zakje of kokertje. Dan heb je altijd een backup bij je, wat het weer ook doet.

Veelvoorkomende fouten bij het maken van vuur

Eén van de meest gemaakte fouten is tondel gebruiken die niet droog of fijn genoeg is. Je kunt dan schrapen wat je wilt, maar er gebeurt niets. Een andere fout is schrapen met de verkeerde kant van je mes of een botte striker, waardoor er amper vonken ontstaan. En tot slot zie je vaak dat mensen te ver boven de tondel vonken proberen te maken, in plaats van vlak erboven of erin. De vonken moeten écht in het tondelnest vallen.

Oefening baart kunst

De eerste keer vuur maken met een firesteel kost wat moeite. Maar hoe vaker je het doet, hoe sneller je voelt wat werkt. Je leert de juiste houding, hoe hard je moet schrapen, welk tondelmateriaal het beste brandt en hoe je je vuur opbouwt tot iets dat blijft branden. Het is een vaardigheid die je pas écht onder de knie krijgt door hem te blijven oefenen.

Begin in droge omstandigheden, bijvoorbeeld in je achtertuin of op een droge dag in het bos. Leer daar wat wel en niet werkt, zodat je in een echte overlevingssituatie exact weet wat je moet doen.

Afsluitende tips:

1. Oefen in verschillende omstandigheden (droog, nat, wind)
2. Neem altijd een firesteel mee als back-up
3. Combineer met zelfgemaakte tondel (charcloth, vetwatten, etc.)
4. Investeer in kwaliteit: een goede firesteel gaat jarenlang mee

Vuur maken met een vuursteen geeft vrijheid en vertrouwen

Vuur maken met een vuursteen is geen trucje, het is een vaardigheid die je leert door te doen. Het geeft vertrouwen, onafhankelijkheid en het soort voldoening dat je alleen krijgt als je iets zelf onder de knie hebt gekregen. Neem een goede firesteel mee in je uitrusting, oefen regelmatig en je zult merken dat je met een vonk en een beetje tondel altijd vuur kunt maken, waar je ook bent.

Veelgestelde vragen

Hoe lang gaat een vuursteen mee?

Afhankelijk van de grootte: 3.000 tot wel 20.000 schrapen.

Werkt een vuursteen als hij nat is?

Ja, gewoon droog schrapen en gebruiken. De vonken zijn heet genoeg.